بوم‌گردی موتور تولید اشتغال در صنعت گردشگری

توسعه صنعت گردشگری در دنیا، این صنعت را به یکی از پررونق‌ترین و پربازده‌ترین صنایع دنیا تبدیل کرده است. تنوع اقلیمی، فرهنگی، زبانی، نژادی، آداب و رسوم زندگی، تنوع غذایی، صنایع دستی، جاذبه‌های طبیعی، امکان تاریخی و... نقاط مختلف دنیا، انگیزه‌های بسیارقوی در نهاد انسان ایجاد می‌کند تا از نزدیک این امکان بازدید کرده و با آشنایی با اقوام مختلف و سیر تاریخی زندگی آنها، با حضور در محل زیست آنها به حس کنجکاوی و علایق نوع‌دوستی خود پاسخی شایسته دهد. این تمایلات درونی بقدری قوی است که سالانه صدها میلیون نفر از سراسر نقاط گردشگری دنیا بازدید می‌کنند. بنابراین با اندکی تفکر، برنامه‌ریزی هوشمندانه و ایجاد زیرساخت‌های لازم می‌توان از پتانسیل بسیار زیاد این صنعت جهت ایجاد اشتغال و کسب درآمد، بهره فراوان برد.

تعریف بوم‌گردی یا بوم‌گردشگری یا اکوتوریسم

انجمن بین‌المللی اکوتوریسم (TIES) بوم‌گردی یا بوم‌گردشگری یا اکوتوریسم را این‌گونه تعریف می‌کند: بوم گردشگری سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که در آن محیط زیست حفظ و  بر رفاه مردم محلی تأکید شود. به عبارت دیگرسفری است مسئولانه به جاذبه‌های طبیعی برای لذت بردن، ادراک و حمایت از طبیعت و کمک به حفظ و بقا ویژگی‌های فرهنگی متعلق به گذشته و حال حاضر  به طوری که حافظ زیست بوم بوده، موجب پایداری کیفیت زندگی مردم منطقه شده و در آن گردشگر با کسب آموزش‌هایی، در فعالیت‌های سودآور اجتماعی و اقتصادی مردم محلی مشارکت داشته باشد. بوم‌گردی یا اکوتوریسم در تعریف خلاصه یعنی احترام به طبیعت، احترام به فرهنگ گذشته و حال حاضر مردمانی که از سال‌ها قبل در یک زیست بوم خاص زندگی می کنند. بوم‌گردی در واقع یعنی رفتن و بودن در طبیعت و عشق ورزیدن به آن است. سفری است مسئولانه که موجب رشد و پایداری زیست بوم، فرهنگ و کیفیت زندگی ساکنین منطقه گردشگری خاصی می‌شود. اکوتوریسم ورزشی است نشاط‌انگیز، سالم و انسان‌ساز که از ادوار بسیار قدیم، مورد توجه نیاکان ما بوده و ریشه در تاریخ دارد. عشق به ماجراجویی و رویت آثار بدیع طبیعت زنده همواره انسان را وادار به سیر در طبیعت و بازدید از جاذبه‌های حیرت‌انگیز می‌کند.

انواع اکوتوریسم

 دسته‌بندی‌های مختلفی در مورد انواع  بوم‌گردی یا اکوتوریسم وجود دارد اما به طور خلاصه انواع مختلف اکوتوریسم عبارتند از :

1-گردش آبی و ساحلی

 2-کوهنوردی

 3-غارنوردی

 4- بیابان‌گردی

 5-کویرنوردی

 6- دامنه‌نوردی

 7- مردم‌شناسی

 8-طبیعت درمانی

البته برای تعریف هر منطقه گردشگری و جای‌گیری آن در این دسته‌بندی‌‌ها الزماتی وجود دارد تا بتواند به عنوان یک منطقه اکوتوریسم به دنیا معرفی شود از قبیل: بکر بودن منطقه و عدم حضور کارخانجات و صنایع مختلف آلوده کننده زیست محیطی، وجود کلیه زیرساخت‌های لازم جهت جذب گردشگر، وجود امنیت پایدار در منطقه گردشگردی و ...

جایگاه ایران در اکوتوریسم

اکوتوریسم پایدارترین نوع طبیعت‌گردی و سازگارترین  نوع توریسم با محیط است و ایران به جهت دارا بودن توانایی‌ها وجاذبه‌های چشمگیر از نظر تنوع اقلیم و پوشش گیاهی یکی از کشورهای مهم دنیا محسوب می‌شود.  وجود رشته کوههای متعدد، دریاها و دریاچه‌های بزرگ، نواحی بیابانی بکر، انواع مختلف جنگل‌ها، تنوع زیستی گیاهی و جانوری بسیار زیاد و بعضا نادر، پیشینه تاریخی کهن با قدمت هزاران سال، وجود امکان تاریخی، باستانی و مذهبی فراوان، فرهنگ بسیار غنی و ادبیات بسیار ارزشمند، وجود اقوام مختلف با تنوع گویش، پوشش، آداب و رسوم بسیار زیبا و جذاب، نوع‌دوستی و خون‌گرمی و مهمانپذیری در پایه‌های فرهنگی ایران و... موجب شده تا ایران از لحاظ اکوتوریسم و گردشگری در دنیا رتبه بسیار خوبی را به خود اختصاص دهد. برگزاری جدی و گسترده تورهای طبیعت‎گردی در ایران از حدود سال 1386 آغاز شد و رفته رفته همراه با استقبال ایرانیان از این سفرها تعداد برگزارکنندگان این شاخه از صنعت گردشگری نیز افزایش یافت. هنوز صنعت اکوتوریسم با توجه به استاندارهای بین المللی و به شکل حرفه‌ای در ایران وجود ندارد و استفاده از این پتانسیل عظیم و بالقوه در کشور نیازمند برنامه‌ریزی کلان در زمینه گردشگری با استفاده از دانش روز، ایجاد زیرساخت‌های لازم و ارائه آموزش‌های بسیار کارآمد جهت بهره برداری از این فرصت مهم می‌باشد. متاسفانه در کشور ما هنوز برنامه هدفمند قوی با ضمانت اجرایی مطمئن در این حوزه وجود ندارد و باید با توجه به روند رشد بسیار سریع این صنعت در دنیا، هرچه زودتر این برنامه‌ریزی ‌ها صورت گرفته و با همکاری دولت و مردم و برطرف کردن موانع پیش رو، روند رشد این صنعت تسریع یابد.

ایجاد کسب و کار در صنعت اکوتوریسم

  در گوشه و کنار ایران همه ساله بسیاری از آیین‌ها برپا داشته می‌شود که حضور در آنها و پی بردن به راز و رمز آنها، آرزوی بسیاری از علاقه‌مندان به سیر و سیاحت است، شناسایی این آداب و رسوم این فرصت را فراهم می‌آورد که با برگزاری تورهای اکوتوریسمی به روند رشد گردشگری کمک کرده و شمار متقاضیان آن را افزایش دهد. با توجه به فرهنگ بومی و منطقه‌ای بسیار متنوع در سراسر کشور، هر شخصی با توجه به پتانسیل گردشگری، آداب و رسوم، جاذبه‌های طبیعی و زیست محیطی منطقه خود، برای این امر برنامه ریزی کرده و یکی از انواع اکوتوریسم را مورد مطالعه قرار داده و زیرساخت‌های لازم هرچند کوچک اما موثر و جذاب ایجاد نماید. این سرمایه‌گذاری زودبازده بوده و ارزش افزوده بالایی دارد. به عنوان مثال دراستان یزد تا ابتدای سال 1396، بیش از 50 منطقه و مهمانپذیر بوم‌گردی مجوز‌های لازم را دریافت نموده و مشغول فعالیت هستند و بیش از 200 منطقه دیگر نیز در انتظار دریافت مجوز هستند. بهسازی و ایمن‌سازی خانه‌های خشتی و ایجاد زیرساخت‌های اقامتی و همچنین وجود نواحی بیابانی با جاذبه‌های طبیعی فراوان و امکان تاریخی بسیار زیاد در این استان، موجب رشد سریع صنعت گردشگری در این استان شده است. بنابراین افراد می‌توانند با کمی جستجو در زیرساخت طبیعی و فرهنگی منطقه خود و ایجاد جاذبه‌های توریستی، تفریحی و اقامتی و اطلاع رسانی گسترده در شبکه‌های ارتباطی و معرفی این جاذبه‌ها به گردشگران داخلی و خارجی، به رونق هرچه بیشتر این صنعت در منطقه خود کمک کنند و از مزایای آن بهره‌مند شوند.